Hàng nghìn doanh nghiệp đang phải cắt giảm quy mô sinh sản, giảm giờ làm vì Covid-19. Điển hình như gần 2,8 triệu lao động ngành dệt may, gần nửa triệu lao động ngành hàng không, đường sắt, đường bộ... đã bị ảnh hưởng. Thậm chí, số lao động mất việc có thể lên tới 1,32 triệu nếu dịch kéo dài, theo dự báo của Bộ lao động Thương binh & xã hội.
Song những giải pháp đang được Chính phủ ứng dụng và đề xuất thực hành, theo nhiều chuyên gia, mới chỉ giảm áp lực tài chính, dòng tiền cho chủ doanh nghiệp. Với mỗi người dân, việc giảm thu nhập và gánh nặng tiêu xài gia tăng giờ không chỉ là nguy cơ.
Cho chậm quyết toán thuế 2019
san sớt với
VnExpress
, TS Vũ Đình Ánh đề xuất, trước mắt có thể giảm áp lực tài chính cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động bằng việc hoãn thời kì quyết toán thuế năm 2020.
Thay vì đúng hạn cuối tháng 3, thảy người cần lao phải quyết toán thuế thu nhập cá nhân và một số khoản thuế khác của năm 2019, ông Ánh cho rằng nên cho phép chậm quyết toán từ 6 tháng tới 1 năm.
|
|
Nhân viên một nhà hàng trên phố đi bộ Bùi Viện (TP HCM) lau dọn dù phải đóng cửa tối 14/3 vì ảnh hưởng của Covid-19. Ảnh:
Quỳnh Trần
|
"Người dân có thể chuyển số tiền lẽ ra phải thực hiện trách nhiệm thuế sang phục vụ tiêu cá nhân chủ nghĩa và gia đình. Còn doanh nghiệp sẽ có thêm nguồn lực bình phục sản xuất - kinh dinh khi Covid-19 kết thúc. chung cục, họ sẽ có khả năng tính sổ các khoản thuế đã được giãn", ông Ánh nói.
Đồng tình, TS Võ Trí Thành – chuyên gia kinh tế, cho rằng cần có nhiều phương án để đảm bảo quyền lợi cho người cần lao và các đối tượng yếm thế khác.
Theo ông Thành, Chính phủ Mỹ đã đề xuất áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ, xúc tiến duyệt y kế hoạch chi cho mỗi công dân 1.000 USD, trong đó có những đối tượng đóng bảo hiểm, có lương đều được hưởng.
"Với Việt Nam, chúng ta cần quan tâm tới đối tượng dễ chịu thương tổn như chơi được đóng bảo hiểm, không có lương hơn cả. Bên cạnh giải pháp chi – giao trực tiếp, Chính phủ có thể sử dụng voucher để người dân mua hàng hoá thiết yếu như mắm, muối, gạo khi dịch bệnh diễn biến phức tạp hơn", ông Thành đề nghị.
"Voucher" theo ông Thành là việc Chính phủ phân phối những phiếu mua những hàng hóa thiết yếu như một hình thức tương trợ nhóm người dễ bị thương tổn trong đại dịch.
trạng sư Trương Thanh Đức – Chủ tịch HĐTV Công ty Luật BASICO thì đề xuất hội tụ hơn cho chính sách bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế. "Thậm chí Chính phủ phải hài lòng chi ra nhiều hơn, giảm nguồn thu từ hai loại bảo hiểm nêu trên. Nếu thiếu dự trữ, sau này sẽ tính tình nhằm cân đối, bổ sung", ông nói.
Bên cạnh nỗi lo mất việc làm, giảm thu nhập, những người đang là con nợ của ngân hàng cũng gặp không ít khó khăn vì Covid-19. Theo TS Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính, Chính phủ nên có giải pháp để các tổ chức tín dụng cho phép khách hàng dừng trả nợ từ 3 tới 6 tháng. Ngoài ra, các ngân hàng cũng nên giảm lãi suất cho vay và các khoản phí cho khách hàng và quan trọng hơn cả là không chuyển nhóm nợ của các cá nhân bị ảnh hưởng vì dịch.
Khó giảm VAT, thuế thu nhập cá nhân
Hiện Chính phủ đã đề ra một loạt giải pháp tài khóa như giãn nộp thuế, dừng đóng bảo hiểm tầng lớp... với một số doanh nghiệp. Tuy nhiên, có quan điểm cho rằng nên nghĩ tới việc tương trợ người dân chuẩn y giảm Thuế Giá trị gia tăng (VAT), Thuế Thu nhập cá nhân để bớt gánh nặng ăn tiêu, kích cầu.
Về việc này, TS Vũ Đình Ánh cho rằng khó khả thi bởi ngân sách Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn do nguồn thu và dư địa thu đang hẹp dần, trong khi các khoản chi cho y tế rất lớn. "Nếu làm vậy, ngân sách quốc gia sẽ không đủ nguồn lực chi cho đầu tư phát triển và các hoạt động khác sau dịch bệnh".
Cùng quan điểm, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng không cần giảm thuế thu nhập cá nhân. Lý do là, trong bối cảnh khó khăn vì đại dịch, nhóm đối tượng có thể nộp sắc thuế này chưa phải diện cần ưu tiên "cấp cứu". Chưa kể, việc miễn giảm loại thuế này cũng cần điều chỉnh theo ngưỡng và có lịch trình.
Tuy nhiên, về VAT, ông ngóng cũng có thể xem xét giảm với một số mặt hàng cụ thể, đặc biệt thiết yếu. "Tuy nhiên, điểm vướng là sắc thuế này cần phải qua quy trình pháp lý phức tạp để sửa Luật mới có thể ưng chuẩn", ông nói.
TS Võ Trí Thành nói thêm: "Hàng hóa tiêu dùng tại Việt Nam đang chịu VAT 5% hoặc 10%. Nếu giảm thuế, cần giảm hẳn về 0% với một số mặt hàng. Bởi phương án giảm mức chịu thuế một vài phần trăm sẽ tạo ra sự phức tạp trong quyết toán thuế, kê khai sổ sách sau này".
ngoại giả, ông Vũ Đình Anh cho rằng Chính phủ cần phân loại người lao động thành nhiều nhóm khác nhau để thiết kế giải pháp phù hợp.
Với đối tượng mất việc làm, bị giảm hoặc mất thu nhập, cốt tử ở nhóm chịu nhiều tác động của Covid-19 như du lịch, khách sạn, dịch vụ... cần được tạo thời cơ, điều kiện để dạo thu nhập khác thông qua dịch chuyển công việc tạm bợ.
"Không thể để họ ngồi nhà nhận trợ cấp vì Chính phủ không đủ nguồn lực, dư địa ngân sách làm thế. Nó cũng không thích hợp với đặc tính con người Việt Nam, chúng ta rất linh hoạt trong vấn đề đổi thay việc làm, tầng thu nhập bên ngoài", ông Ánh phân tách.
Với người không hoặc lâm thời chưa có khả năng kiêng kị thu nhập, ông Ánh tiếp kiến phân loại thành nhóm có bảo hiểm thất nghiệp và không.
"Với nhóm có bảo hiểm thất nghiệp, cần khai triển ngay chính sách tương trợ cho họ. Với nhóm không có bảo hiểm thất nghiệp, cần có gói hỗ trợ họ trong thời kì lóng, chuyển đổi công việc khác. Gói này cũng không nên chờ mong nhiều vào nguồn lực ngân sách, mà nên thu hút nguồn lực tương trợ duyệt vận động tầng lớp hóa", ông Ánh cho biết.
Về dài hạn, TS. Vũ Đình Ánh nhận định, số cần lao bị giảm giờ làm hoặc mất việc sẽ gia tăng trong tháng 4/2019. Đây là thời điểm các cơ quan tham vấn chính sách cho Chính phủ tính tới bài toán dịch chuyển cơ cấu cần lao.
"Cần gắn chương trình dịch chuyển lao động tạm với kế hoạch dịch chuyển cơ cấu lao động dài hạn. Chính phủ phải có chính sách đào tạo và đào tạo lại cho cần lao có nhu cầu trong thời kì thất nghiệp để họ có cơ hội việc làm tốt hơn sau khi hết dịch, bước vào thời kỳ kinh tế bình phục", TS. Vũ Đình Ánh nói.
Nguyên Phương
